نام فایل : فصل چهارم کتاب علوم نهم

فرمت : .ppt

تعداد صفحه/اسلاید : 29

حجم : 8602 کیلوبایت

بنام خدا
فصل چهارم کتاب علوم نهم
مسافت و جابجایی
مسافت و جابجایی دو کمیتی هستند که ممکن است در ظاهر شبیه هم باشند اما تعریف و مفهوم آن ها کاملاً متمایز است.
• مسافت یک کمیت نرده ای است و عبارتست از " مسیر طی شده در طول حرکت یک جسم"
• جابجایی یک کمیت برداری است و عبارتست از " میزان دور شدن جسم از مکان اولیه اش"؛ یا به عبارتی کل تغییر مکان جسم.یا فاصله مستقیم بین مبدا ومقصد
اگر می خواهید مطمئن شوید که قادر به تشخیص این دو کمیت از هم هستید ، حرکتی را که در شکل زیر نشان داده شده در نظر بگیرید. یک معلم فیزیک 4 متر به سمت شرق، 2 متر به سمت جنوب، 4 متر به سمت غرب و نهایتاً 2 متر به سمت شمال حرکت می کند.
کمیت های برداری مانند جابجایی جهت دار هستند. کمیت های نرده ای مانند مسافت بدون جهت هستند. 4+2+4+2=مسافت 0=جابجایی



تندی
تندی و سرعت همانند مسافت و جابجایی (علیرغم شباهت های ظاهری شان) معانی متفاوتی دارند.
 تندی یک کمیت نرده ای است و  به " آهنگ حرکت جسم " اطلاق می شود. به عبارت دیگر مفهوم تندی این است که جسم با چه آهنگی مسافت را طی می کند.
جسمی که تندی اش زیاد است مسافت زیادی را در مدت زمان کمی طی می کند. جسمی که تندی اش کم است مسافت کمی را در مدت زمان زیادی طی می کند.
تندی جسم ساکن صفر است.

تندی متوسط: اندازه مسافت طی شده در یک بازه زمانی مشخص است؛ این کمیت گاهی بصورت نسبت مسافت به زمان تعریف می شود و با استفاده از فرمول زیر محاسبه می شود
سرعت
سرعت یک کمیت برداری است و  به " آهنگ تغییر مکان جسم " اطلاق می شود
شخصی را در نظر بگیرید که به سرعت در حرکت است _ یک گام به جلو و یک گام به عقب بر می دارد _  و همواره به نقطه شروع حرکتش برمی گردد. این شخص علیرغم داشتن فعالیت زیاد، سرعتش صفر است. از آن جا که وی همواره به نقطه شروع حرکتش برمی گردد، تغییر مکانی نخواهد داشت، و چون سرعت، آهنگ تغییر مکان جسم تعریف می شود، سرعت این حرکت صفر می باشد.
اگر شخص بخواهد سرعت حرکتش به بیشترین مقدار برسد باید تلاش کند تا بیشترین جابجایی را از نقطه شروع حرکتش داشته باشد. هر گام او باید در جهت دور شدن از نقطه شروع برداشته شود. روشن است که این فرد نباید جهتش را تغییر دهد یا به سمت مکان اولیه اش باز گردد.
به سادگی می توان جهت بردار سرعت را تعیین نمود. جهت بردار سرعت همان جهت حرکت جسم است.
سرعت یک کمیت برداری است. بدین ترتیب سرعت جهت دار است. در محاسبه سرعت یک متحرک، باید جهت حرکت را در نظر گرفت. کافی نیست که بگوییم سرعت حرکت جسمی 55 متر برثانیه است. توصیف کامل سرعت جسم باید اطلاعات مربوط به جهت حرکت را شامل شود. برای مثال باید گفت سرعت حرکت جسمی 55 کیلومتر بر ساعت، به سمت شرق است.
 این موضوع یکی از تفاوت های اساسی تندی و سرعت است. تندی یک کمیت نرده ای است و جهت را در نظر نمی گیرد؛ سرعت یک کمیت برداری و جهت دار است.
به سادگی می توان جهت بردار سرعت را تعیین نمود. جهت بردار سرعت همان جهت حرکت جسم است.
اهمیتی ندارد که سرعت جسم زیاد می شود یا کم. اگر جسمی به طرف راست حرکت کند، بردار سرعت هم در جهت راست است. اگر جسمی به سمت پایین حرکت کند، بردار سرعت هم در جهت پایین است
تندی لحظه ای: به تندی یک وسیله یا هر متحرک در هر لحظه ، تندی لحظه ای گفته می شود.
سرعت متوسط : (avarage Velocity)
در فیزیک به نسبت جابه جایی به مدت زمان جابه جایی یک جسم گفته می شود و یك كمیت فیزیكی است كه هم تندی و هم جهت حركت را همزمان نشان می دهد. سرعت متوسط یک جسم همواره با جابه جایی آن هم جهت است و با استفاده از فرمول زیر محاسبه می شود:
شتاب یك مفهوم دو وجهی است كه یا به واسطه تغییر در جهت سرعت و یا به واسطه تغییر در اندازه سرعت (و یا هر دو) حاصل می‌شود.
یك اسب مسابقه در اوایل حركت مستقیم خود شتابدار حركت می‌كند زیرا تندی آن لحظه به لحظه افزایش می‌یابد. یك اسب در حال حركت با تندی ثابت در انحنای جاده باز هم حركت شتابدار دارد زیرا جهت حركتش دائماً در حال تغییر است.

پایان