نام فایل : حمام ها و تاریخچه آنها

فرمت : .ppt

تعداد صفحه/اسلاید : 51

حجم : 4364 کیلوبایت

*
بسم الله الرحمن الرحيم


حمام ها و تاریخچه آنها
*
شاید كمتر كسی بداند كه ایرانی‌ها بیشتر از 3هزارسال پیش شهرهایشان حمام عمومی داشته‌اند و احتمالا اولین حمام تاریخ را جمشید پادشاه پیشدادی ساخته استناخودآگاه یك مسیر منطقی را طی كنی؛ بعد از سر در حمام، یك راهرو افراد را به فضای سربینه می‌برد كه از نظر دما خیلی نزدیك به فضای بیرون بود. بعد یك راهرو قرار داشت كه هوایش كمی گرم‌تراز سربینه بود و در آخر گرمخانه بود كه از تمام فضاهای دیگر گرمتر بود. شست‌وشوی بدن و حمام كردن برای ایرانی‌ها علاوه بر پاكیزه كردن تن و دفع چرك، یك آیین مذهبی هم بوده. در تمام ادیان پیش از اسلام- از مهرپرستان گرفته تا زرتشتی‌ها-غسل كردن یكی از شرط‌های شركت در مراسم بوده، این است كه نه تنها در یك جایی مثل كاخ شاهی تخت جمشید نشانه‌هایی از حمام پیدا می‌كنند بلكه باستان‌شناس‌ها، بعد از كلی جست‌وجو به این نتیجه رسیدند كه ساخت حمام‌های عمومی از عهد هخامنشی در همه شهرهای ایران رایج بوده ا-
از گذشته های دور تا کنون ، شستشو و پاکیزگی از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است ، زیرا که گذشتگان به خوبی می دانستند که رعایت نکردن نظافت تن ، موجب امراض مختلف مسری خواهد شد و البته پاکی جسم ، پاکی روان نیز به دنبال خواهد داشت . برابر مدارک تاریخی سابقه شستشو در ایران به قبل از زمان زرتشت مربوط است و احتمالا مهر پرستان می باید برای انجام مراسم مذهبی به مدت سه روز و سه شب در فواصل معین غسل کنند تا قادر باشند در مراسم دینی شرکت کنند . از این رو محرابه ها وعبادتگاه ها می بایست در محلی قرار گیرند که آب روان از داخل آنها عبور کنند و یا در کنار چشمه واقع شوند

*
حمام
تاریخچه

در آیین زرتشت به چگونگی تطهیر اشاره شده است و برای انجام مراسم مذهبی باید کلیه مومنان این دین ، روزی سه مرتبه از آرنج تا ا ز سر دست از پس گوش تا چانه و تا ساق پا را بشویند و سپس مراسم مذهبی را به جا آورند . هخامنشیان از حمام های خصوصی استفاده می کردند که یک نوع از آن در تخت جمشید کشف شده و در کنار آن لوازم شستشو مانند کاسه سفالی گلابدان بدست آمده است . در دوره اشکانی نیز نمونه هایی از حمام در کاغ عاشور بدست آمده است . با ظهور دین مبین اسلام و تاکید این دین بر تطهیر و پاکیزگی ، تحولی در زندگی اجتماعی مردم به وجود آمد . غسل های واجب و متعدد ، شستشوی پنج گانه به عنوان وضو در شبانه روز اهمیت زیادی در بهداشت مردم یافت و من جمله « النظافت من الایمان » شعار مسلمانان گردید . به این ترتیب حمام ها یکی بعد از دیگری ساخته شدند و مورد استقبال عموم قرار گرفتند . معماری و ساختن بنای حمام ها را پیش تر ، ایرانیان عهده دار بودند
کلیه سیاحان ومورخان اسلامی که از شهر های مختلف اسلامی جهان و ایران بازدید کرده اند تعداد حمام ها را بیشتر نوشته اند . شاردن ، سیاح فرانسوی در دربار صفوی ، در سفرنامه خود تعداد حمام های اصفهان را 272 دستگاه ذکر کرده است . تعدادی از این حمام ها که در نهایت زیبای و با معماری ویژه و هنرمندانه ساخته می شدند هنوز در شهر های ایران باقی مانده اند از جمله حمام گنج علی خان در کرمان و حمام خسرو آقا در اصفهان .
ساخت حمام هاب مجلل در دوره زندیه و قاجاریه ادامه می یابد و ما در ارگ کریم خانی ، حمام خسوسی کریم خان و حمام دیگری در نزدیکی بازار وکیل شیراز به نام حمام وکیل از دوره زندیه داریم که تقریبا سالم باقی مانده اند .

*


*
از گذشته های دور تا کنون ، شستشو و پاکیزگی از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است ، زیرا که گذشتگان
حمام سلطان میراحمد كاشان
سربینه و گرمخانه حمام را پر از ساقه‌ها، گیاهان مارپیچ و حیوانات آهكی كرده.
*


*
معماری حمام ها : حمام ها در بین فضاهای شهری ، از اهمیت زیادی برخوردار بوده اند و بهد از مسجد و مدرسه و مجموعی بازار ، یکی از مهمترین بناهای شهری بوده اند . حمام ها می باید در جایی در مسیر گذر آب روان ساخته شوند و نیز خروجی فاضلاب آنها در نظر گرفته شوند ،چون مصرف آب در حمام ها زیاد است . از عمامل دیگری که در بنای حمام تاثیر بسیار داشت تنظیم حفظ دما و گرمایش است .
فضاهای تشکیل دهنده یک حمام عبارت اند از :
بیله : این بخش میان در و گرم خانه کلیه حمام ها تا قبل از لوله کشی آب با اختلاف سطح از زمین و در گودی ساخته می شد و می بایستی مانند آب انبار ، با تعدادی پله به طرف حمام رفت زیرا آب می بایست فشار لازم را برای حرکت در داخل حمام د اشته باشد . به علاوه ، چون دیوارهای جانبی حمام تکیه بر خواب داشتند و با هوای بیرون مربوط نبودند ، از این رو ، همواره داخل حمام ها گرم بود و سرما نفوذی در آنها نداشت .
در اغلب حمام ها مسیر دسترسی به مراحلی که یاد کردیم با طراحی های جالبی صورت می گرفت . به این ترتیب که هر فضا به وسیله راهرو هشتی مانندی از فضاهای دیگر جدا می شد تا دما و رطوبت هر فضا نسبت به فضای مجاور تنظیم گردد . به این ترتیب از ورود ناگهانی به فضای سرد جلوگیری می کردند . اکثر حمام ها ، قبل از ورود به راهروی منتهی به حمام ، در جلوی خود محل کوچکی به نام پیشخوان داشتند و سر در حمام ها با تزیینات آجر کاری و بیشتر کاشی کاری با گل و بوته و یا کاشی های خشت ، اغلب با مضمون های حماسی شاهنامه مزین بود و احتمالا در میان پیشانی سر در ، شکل خورشید خانم با شعاع های اطراف آن به وسیله ی کاشی تزیین می شد .
حمام سلطان میراحمد كاشان


....